Ijarachining ijara huquqlari tiklandi.

Eng avvalo, ijarachi ijaradagi fuqaroni birdaniga, tomdan tarasha tushgandek uydan haydab chiqara olmaydi. Chunki o‘rtada qonun va ijara shartnomasi degan tushunchalar mavjud. Ijara shartnomasi bekor bo‘lmasdan turib, ijarada turgan fuqaro uy-joyni tark etmaslikka va yashashda davom etishga haqlidir. O‘z navbatida ijara shartnomasida shartlashilganidek ijarada turuvchi fuqaro zimmasiga olgan majburiyatlarni to‘laqonli ado etishi, jumladan ijara pullari va kommunal to‘lovlarni o‘z vatida to‘lab borishi lozim.
Da’vogar I.A javobgar D.Dga nisbatan “Moddiy va ma’naviy zararni undirish haqida”gi da’vo arizasi bilan sudga murojaat qilgan.
Fuqarolik ishlari bo‘yicha Qumqo‘rg‘on tumanlararo sudining 2023 yil 11 dekabr kunidagi hal qiluv qaroriga ko‘ra, da’vogarning da’vo talabi qisman qanoatlantirilgan.
Unga ko‘ra, javobgar D.D hisobidan da’vogar I.A foydasiga 1.490.304 so‘m kommunal to‘lovlari, 2.147.548 so‘m sud xarajatlari jami 3.637.852 so‘m undirilishi belgilangan.
Sudning hal qiluv qaroriga nisbatan da’vogar I.A tomonidan berilgan kassatsiya shikoyatida birinchi instansiya sudi ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan holatlarni to‘liq aniqlamasdan, moddiy va prosessual huquq normalarini buzgan holda ishni ko‘rib chiqqanligini bildirib, sudning hal qiluv qarorini o‘zgartirish so‘ralgan.
Ish hujjatlaridan ko‘rinishicha, da’vogar I.A va javobgar D.Dlar o‘rtasida da’vogarga tegishli bo‘lgan Toshkent shahar Yunusobod tumanida joylashgan xonadonni ijaraga berish haqida 08.07.2022 yilda tuman Davlat soliq inspeksiyasi tomonidan elektron tarzda qayd etilgan ijara shartnomasi tuzilgan.
Mazkur shartnomaga ko‘ra bir oylik ijara haqi 1.500.000 so‘m va ijara shartnomasining amal qilish muddati 08.07.2022 yildan 07.07.2025 yilga qadar etib belgilangan.
Biroq, ushbu shartnoma 16.06.2023 yilda bekor qilingan.
Javobgar tomonidan mazkur ijara shartnomaning shartlari buzilganligi, shuningdek, sudga qadar ko‘rilgan choralar ham natija bermaganligi sababli da’vogar mazkur da’vo talabi bilan sudga murojaat qilishga majbur bo‘lgan.
Birinchi instansiya sudi mazkur da’vo bo‘yicha da’vogarning foydasiga javobgar hisobidan kommunal to‘lovlar va sud xarajatlari undirish haqida to‘g‘ri to‘xtamga kelgan bo‘lsada, biroq, sudning hal qiluv qarorida undirilishi lozim bo‘lgan kommunal to‘lovlar hamda sud xarajatlarining miqdorini belgilashda xatolikka yo‘l qo‘ygan, da’vo talabining ijara uchun to‘lovlarni hamda ma’naviy zarar undirish qismi muhokama qilinmasdan, sudning e’tiboridan chetda qolib ketgan.
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 164-moddasiga ko‘ra, mulk huquqi shaxsning o‘ziga qarashli mol-mulkka o‘z xohishi bilan va o‘z manfaatlarini ko‘zlab egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish, shuningdek, o‘zining mulk huquqini kim tomonidan bo‘lmasin, har qanday buzishni bartaraf etishni talab qilish huquidan iboratdir. Mulk huquqi muddatsizdir.
Sudlov hay’ati tomonidan so‘ralgan javobgar D.D Toshkent shahar Yunusobod tumanida joylashgan xonadondan foydalanganlik uchun ijara hamda kommunal to‘lovlari uchun pulni da’vogarning onasi va opasiga muntazam ravishda oyma-oy berib kelganligini, biroq ushbu holatni tasdiqlovchi hujjati mavjud emasligini bildirgan.
Sudlov hay’ati qayd qilingan qonun talablaridan va ish holatlaridan kelib chiqib, javobgar tomonidan ijara shartnomasida belgilangan ijara hamda kommunal to‘lovlar to‘lanmaganligini, javobgar tomonidan kassatsiya instansiyasi sudida keltirgan vajlari dalillarning majmui yetarlilik nuqtai nazaridan tasdiqlovchi hujjatlari bilan tasdiqlanmaganligi va da’vogarning da’vo talabini to‘liq rad etish uchun yetarli emas deb baholadi va birinchi instansiya sudining hal qiluv qarorini o‘zgartirishni, javobgar D.D hisobidan da’vogar I.A foydasiga 16.950.000 so‘m ijara haqi to‘lovi, 1.346.877 so‘m kommunal to‘lovlarini undirishni lozim deb hisoblagan.
Zero, ijarada turuvchining huquqlari kabi ijaraga qo‘yuvchining ham o‘z huquqlari borligini va uning huquqlari qonun bilan kafolatlanganligini e’tibordan chetda qoldirmaslik darkor.

Surxondaryo viloyati
sudi sudyasi D.U.Almuratova