Reklama tarqatish qoidalari haqida bilasizmi?

Bugungi kunda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar jarayonida davlat tilining hayotimizdagi o‘rni va nufuzini tobora oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Davlat tilining nufuzi va mavqeini oshirishda kundalik hayotimizda  doimiy ko‘zimiz tushib turadigan ko‘cha kuydagi reklama va e’lonlarning ahamiyati juda katta. Shu sababli reklama va e’lonlarni davlat tilida aks ettirilishi bir nechta qonunlarimiz bilan qatiiy belgilab qo‘yilgan . Biroq doimiy ravishda ushbu qonun hujjatlarining mazmun mohiyatini tushuntirish targ‘ibot tashviqot ishlarini olib borishimizga qaramasdan   davlat tilimizga va madaniyatimizga xos bo‘lmagan chet tilidagi ruscha,inglizcha qolaversa ma’nosiz so‘zlar yozilgan tartibsiz reklama va e’lonlarni joylashtirish odatiy holga aylanib bormoqda shu sababli yana bir bor reklama va e’lonlarni joylashtirish hamda tarqatishning qonunchiligimizda belgilangan talablar haqida ma’lumot berib o‘tmoqchiman. O‘zbekiston Respublikasi “Davlat tili haqida”gi qonunining 20-moddasiga ko‘ra Lavhalar, e’lonlar, narxnomalar va boshqa ko‘rgazmali hamda og‘zaki axborot matnlari davlat tilida rasmiylashtiriladi va e’lon qilinadi hamda boshqa tillarda tarjimasi berilishi mumkin deb belgilab qo‘yilgan.Shuningdek O‘zbekiston Respublikasi “Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasida reklamaning tilini aks ettirish tartibi ko‘rsatib o‘tilgan. Ya’ni O‘zbekiston Respublikasi hududida reklama O‘zbekiston Respublikasining davlat tilida tarqatiladi.

Reklama mazmunining tarjimasi quyidagi talablarga rioya etgan holda boshqa tillarda takror berilishi mumkin:

reklama mazmunining boshqa tillardagi tarjimasi matni uning O‘zbekiston Respublikasi davlat tilidagi asosiy ma’nosini buzib ko‘rsatmasligi kerak;

tashqi reklama orqali joylashtiriladigan reklamaning boshqa tillardagi tarjimasi matni O‘zbekiston Respublikasi davlat tilidagi reklama matnining pastki qismida gorizontal holda joylashtirilishi va umumiy reklama maydonining qirq foizidan oshmasligi kerak;

reklamaning boshqa tillardagi tarjimasi matni harfining o‘lchami O‘zbekiston Respublikasi davlat tilidagi reklama matni harfining o‘lchamidan kichik bo‘lishi kerak; faqatgina Belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish belgilari), bosma usulda terilgan bo‘g‘inli belgilar (logotiplar) asli qaysi tilda bo‘lsa, shu tilda keltirilishi mumkin deb yozib qo‘yilgan.Shuningdek reklama  axborot  e’lonlarni joylashtirish tartibi ham qonun va qarorlar bilan belgilab qo‘yilgan.Tarixiy shaharsozlik muhiti va tumanning mavjud binolari ma’yoriy qiyofasini saqlab qolish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi   Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 20-fevraldagi Tashqi reklama bozorini tartibga solish to‘g‘risidagi 104-sonli qarorining 6-bandi 4-xatboshisida yo‘lning qatnov qismida joylashgan aholi turar-joy binolarining tashqi qismida (balkon, lodjiya, deraza, eshik va boshqa tarafiga) har qanday turdagi e’lonlarni ya’ni   ijaraga beriladi,uy sotiladi, arenda,kabi e’lonlar joylashtirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.Shu sababli shaxsiy e’lonlarni o‘z binongizning yo‘lning qatnov qismiga qaramagan tomoniga binoga xizmat ko‘rsatish shirkati yoki mahalla idorasi bilan kelishib belgilangan tartibda joylashtirishingiz yoki mahalla tomonidan tayyorlangan maxsus e’lonlar taxtasiga lotin yozuvida hamda davlat tilida joylashtirishingiz mumkin.Axborot korxonalar tashkilotlar xususiy tadbirkorlarning axborot vositasi faoliyati sohasini ochib beruvchi davlat tili va lotin yozuvidagi matn hamda manba sifatida yuridik shaxslar va xususiy tadbirkorlarning o‘zlari tomonidan o‘zlariga tegishli axborot vositalarida tarqatiladigan axborotdir. Axborotni binoning kirish qismida eshikni tepasiga qo‘yish mumkin.Shuningdek O‘zbekiston Respublikasi  Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 20-fevraldagi Tashqi reklama bozorini tartibga solish to‘g‘risidagi 104-sonli qarorining 42-bandiga asosan axborotning o‘lchami 2kv metrdan oshmasligi lozim Agar axborot hajmi 1 kv metrdan oshsa u reklama sifatida belgilanadi. Boshqa foto,va matnli ma’lumotlar o‘zga tovar belgilarining yoki logotiplarning mavjudligi reklama sifatida ko‘riladi. Bu holda reklama joyining pasporti rasmiylashtiriladi va tegishli yig‘imlar undiriladi.Reklama bu har qanday reklama vositalaridan foydalangan holda tarqatiladigan mazmuni O‘zbekiston Respublikasi hududida bo‘lgan reklamadan foydalanuvchilarga qaratilgan va reklama obyektiga e’tiborni jalb qilish unga bo‘lgan qizishiqni shakllantirish yoki qo‘llab quvvatlash shuningdek uni bozorda bevosita yoki bilvosita foyda daromad olish maqsadida ilgari surish uchun mo‘ljallangan maxsus axborotdir. Reklama joyining pasporti  — Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyat hokimliklari tomonidan beriladigan hujjat bo‘lib, ushbu hujjat yuridik va jismoniy shaxslarning tashqi reklama va axborot obyektlarini (konstruksiyalarini) unda ko‘rsatilgan yer uchastkasiga, binoga yoki inshootga mulk shaklidan qat’iy nazar, o‘rnatish huquqini tasdiqlaydi.Reklama to‘g‘risidagi qonunning 47-moddasiga asosan  Reklama to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlik uchun bazaviy hisoblash miqdorining 30 baravaridan 100 baravari miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi. Hurmatli Angor tumani ahli hamda tumanimizda faoliyat yurituvchi tadbirkorlik subyektlari Davlat tilining nufuzini oshirish barchamizning burchimizdir. Faoliyatlaringiz davomida reklama va e’lonlarni joylashtirishda ushbu tartib tamoyillarga va belgilangan qoidalarga to‘liq amal qilishingizni so‘rab qolamiz.

 Guljahon Qurbonova

Angor tumani hokimining ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish, davlat tili to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini ta’minlash masalalari bo‘yicha maslahatchisi